ქვაომხაზობიდან კოლხობამდე

1.9. ქვაომხაზობაშენ კოლხობაშა 1. სარფში, ზღვის სანაპიროზე ყველა ქვას, ლოდს თავისი სახელი აქვს. 2. ვთქვათ: „ქვაოწუდე//ქვაოწოდე“ (= ქვათარო), „ქვამარგვალი“ (= ქვამრგვალი), „ქვაონწელი“ (= ქვააკვანი), „ქვაღოძგო“ (= ქვაქაცვი), „ქვაჩეჩმე“ (= ქვასაპირფარეშო), “ქვაღლეპი” (= ქვახავსინი), ქვაჭაჭი (= ქვაჭმუჭნილი), “ქვაკამარა” (= ქვა გადმოკიდებული კლდეზე), ქვაოსფაო (სფარო = თევზის სახეობა), ქვახეხი (= ქვახერხი) და სხვადასხვა. 3. „ქვაომხაზე“ ყველაზე დიდი ლოდი არის. 4. „ქვაომხაზე“ სარფელების სალოცავი იყო და არის. 5. „ქვაომხაზე“ შეყვარებულების შესახვედრი ქვა (= პაემნის ადგილი) იყო. 6. სარფელი, მოთევზავე ბავშვებისთვის გასართობად და ზღვაში გადასახტომად ძალიან კარგი ქვა არის. 7. ლაზი ბავშვები (= ლაზ ბავშვებს) − "ლაზი ვარო" ქვაომხაზიდან გადახტომის შემდეგ ეთქმოდათ. 8. ქვაომხაზიდან პატარა ბავშვები, ცურვა რომ არ იცოდნენ ისეთებიც, უნდა გადმომხტარიყვნენ, "ლაზი ვარო" რომ ეთქვათ (= თავიანთი ლაზობა რომ დაემტკიცებინათ). 9. ამისთვის უფროსი კაცებმა (= კაცები) ზღვაში იცდიდნენ (= ელოდებოდნენ). 10. თავისი (= თავიანთი) ბიჭების მეგობრებმა (= მეგობრები) გულს აძლევდნენ (= აგულიანებდნენ). 11. “გადმოხტი! − შენ დიდი ლაზი გახდე გინდაო (= უნდა გახდეო), ამგვარად, ქვიდან ხტებოდნენ. 12. “ქვაომხაზე“ (= ქვაომხაზის) სახელი, ჩვენი წინაპრები ამბობდნენ, რომ: 13. “ხერხის კბილებიანი ქვა არისო ქვაომხაზე". 14. წინათ კანაფის კანი (= კანს) აძრობდნენ და თოკი (= თოკს) გრეხდნენ და ქსოვდნენ. 15. ძალიან მსხვილი (= დიდი) ნავების ამოსაწევ თოკებსაც აკეთებდნენ. 16. კანაფს სათლელით ტყავი (= ტყავს) აძრობდნენ. 17. იმიტომ მიამსგავსეს “ქვაომხაზე“ კანაფის სათლელს. 18. „ქვაომხაზისთვის“ ლექსი რომ არ უთქვმს, არავინ არ არის, მათ შორის არის ხასან ჰელიმიშიც. 19. სარფელისთვის სარფი უქვაომხაზე (= ქვაომხაზეს გარეშე) სარფი არ არის. 20. ამიტომაც იყო, რომ სარფელებმა ძველი დღესასწაული აღადგინეს და „ქვაომხაზობა“ დაარქვეს. 21. პირველი „ქვაომხაზობა“ ათას ცხრაას სამოცდაჩვიდმეტ წელს დაიდგა (= გაიმართა). 22. აქ მხოლოდ სარფელი ახალგაზრდები ვიყავით. 23. ლაზური (= ლაზურ), ქართული (= ქართულ) ლექსები (= ლექსებს) ვამბობდით, თამაშობები გვქონდა (= ვთამაშობდით), სიმღერები, ცეკვები გვქონდა. 24. მარიამობის თვე იყო, ჩვენი წინაპრების ნათქვამები გავიხსენეთ, სადღეგრძელოები (= სადღეგრძელოებს) ვამბობდით. 25. აქ დაიბადა სიმბოლური, მთლიანი − მელენი და მოლენი სარფის, ერთი სადღეგრძელო − „ქვაომხაზისა და სუმი ჯუმაში” (= სამი ძმის). 26. „სუმი ჯუმა“ (= სამი ძმა), როგორც „ქვაოწუდეს“ და „ქვაომხაზეს“ სახელები არის, ისე გაღმა (მელენი) სარფში ერთი დიდი ქვის სახელი არის. 27. "ქვაომხაზობა" (= ქვაომხაზობის დღესასწაულს) ორ წელიწადს (= ორი წელიწადი) ვაკეთებდით (= აღვნიშნავდით). 28. ამის შემდეგ „ქვაომხაზობას" სახელი შევუცვალეთ და „კოლხობა“ დავარქვით. 29. სარფში ათას ცხრაას სამოცდაცხრამეტი წლიდან ვაკეთებთ (= აღვნიშნავთ) “კოლხობას”.

1.10. kvaomkhazobidan k'olkhobamde 1. sarpis, mzogha p'ijis, mteli kvas mushi jokho ughun. 2. ptkvat: kvaots'ude, kvamargvali, kvaonts'eli, kvaghodzgo, kvachechme, kvaghlepi, kvach'achi, kvak'amara, kvaospao, kvakhekhi do chkvadochkva. 3. kvaomkhaze mtelishen didi kva ren. 4. kvaomkhaze sarpulepesheni okhvame t'u do ren. 5. kvaomkhaze qoropelepeshi ok'okhtimushi kva t'u. 6. sarpuli machkhomali berepesheni okhoktinushi do mzoghas otskhont'inushi dido k'ai kva ren. 7. lazi berepe – „lazi vorea" kvaomkhazeshen otskhont'at'esk'ule atkvet'es. 8. kvaomkhazeshen ch'it'a berepe, onchviru na vauchkit'es entepeti, tskhont'asint'es „lazi vorea", na tkvat'es. 9. emusheni didi k'ochepek mzoghas chumet'es, 10. mushi bich'epeshi manebrapek guy mechapt'es. 11. „otskhont'i! – sin didi lazi iqva ginonia“, ashote kvashen tskhont'ut'es. 12. kvaomkhaze jokho, chkini ts'okhlenepek zop'ont'es-ki: 13. „kherkhis k'ibironi kva renia kvaomkhaze". 4. ts'okhle k'epishi t'k'ebi gots'k'ip't'es do tok'i ts'k'imodupt'es do shupt'es. 15. dido mchkhu peluk'ashi elanch'ushi tok'epeti ikipt'es. 16. k'epis omkhazeten t'k'ebi gots'k'ip't'es. 17. emusheni nungapines kvaomkhaze k'epish omkhazes. 18. kvaomkhazesheni leksi na var utkun, miti vaen, ortas ren khasanhelimishi 19. sarpulisheni sarpi ukvaomkhaze sarpi vare. 20. emusheni t'u-ki sarpulepek mjve dghesasts'aulis iodgines do kvaomkhazoba giodves. 21. maartani „kvaomkhazoba“ shilia chkhoro sumonechdovitoshkit ts'anas didgu. 22. ak khvala sarpuli aghanepe vort'it. 23. lazuri, kartuli leksepe vzop'ont'it, ostiamupe mighut'es, birapape, khoroni mighut'es. 24. mariashinashi tuta rt'u, chkini ts'okhlenepeshi notkvalepe govishinit, sadghegrdzelope vzop'ont'it. 25. ak dibadu simboluri, mteli − meleni (= gaghma) da moleni (= gamoghma) sarpishi ar dghagindzashi − ,,kvaomkhazeshi do sum jumashi“. 26. sumi juma, much'o „kvaots'udes“ da „kvaomkhazes“ jokhoperen, eshoti meleni sarpishi ar dido kvashi jokho ren. 27. kvaomkhazoba zhur ts'anas vikiptit'. 28. ameshk'ule kvaomkhazobas jokho douktirit do k'olkhoba gevodvit. 29. sarpis shilia chkhoro sumonechdovitochkhovro ts'anashen vikipt k'olkhoba.

1.9. From the festival of Kvaomkhaze to festival of Colchis 1. At Sarpi, on the seashore every stone has its name. 2. For example: kvaots'ude (= shelf stone), Kvamargvali (= round stone), kvaonts'eli (= cradle stone), kvaghodzgo (Hippophae stone), Kvachechme (= toilet stone), kvaghlep'i (= mossy stone), kvach'ach'i (= creased stone), kvak'amara (= the stone hung out the rock), kvaospao (sparo = species of fish), kvakhekhi (= stone-saw) and more and more. 3. Kvaomkhaze is the biggest stone. 4. Kvaomkhaze was the praying place of Sarpi’s dwellers. 5. Kvaomkhaze was the stone where sweethearts met each other. 6. It is a very good stone for fisher-children to entertain and jump in the sea. 7. After jumping from Kvaomkhaze Laz kids said: "I’m Laz". 8. Even small children not knowning to swim should be jump from Kvaomkhaze to say: "I’m Laz". 9. The senior men were waiting in the sea. 10. Friends of their boys roused to action. 11. “Jump out! – If you want to become a great Laz”, so they jumped from this stone. 12. The name "Kvaomkhaze", as our ancestors said: 13. "Kvaomkhaze is the stone with saw-teeth." 14. In the past, cannabis was skinned and rope was stretched and knitted. 15. They also made ropes for pulling very large boats. 16. Cannabis was skinned with a sharpener. 17. Because of this, they resemble a kvaomkhaze cannabis sharpener. 18. No verse was created for Kvaomkhaze, among them Khasan Helimishi, too. 19. For Sarpi’s dwellers Sarpi is not Sarpi without Kvaomkhaze. 20. That is why the Sarpi’s dwellers restored the old holiday and called it "Kvaomkhazoba". 21. The first “Kvaomkhazoba” was held in 1977. 22. Only Sarpi’s young people were here. 23. We said Laz, Georgian verses, played games, sang songs, danced. 24. It was August, when we remembered what our ancestors had said, toasted. 25. It was created symbolic, united one toast about “Kvaomkhaze and Sumi juma (= three brothers) of the Sarpi of this side and of that side. 26. Sumi juma like Kvaomts’ude and Kvaomkhaze names, is the name of one big stone in other side of Sarpi. 27. We celebrated festival of Kvaomkhaze for two years. 28. After that we renamed festival of Kvaomkhaze and named festival of Colchianness. 29. We have been celebrating Colchianness in Sarfi since 1979.