დუნია დიდო დიქთიუ
4.2. დუნია დიდო დიქთიუ
1. ძველ დროს [ასე ამბობს. – ნ.ა.] ირ შეის ნოსტონი უღუტუ. 2. ორა დიდო კაი ტუ, მჟუა მჟუატუ, კიში კიში ტუ, ჲაზი ჲაზი ტუ. 3. კუჩხეტეტელი ქოგულუტით, ჰამა ნეზლე ვა მაღოდეტეს. 4. მჭიმათი მოხტუკონ, ვიმჩვირტით, ქვალეფეს შეეფე დომშინახუპტით, ვიმჩვირტით, 5. ჰაწი კუჩხე ჰოდობაძგი არ დეიკეს, ჰენდენ ჩხინდის გიგიხტემს, ორთალუღი დიქთიუ. 6. ფუჯეფე მიოუნტეს, ჯურ-სუმ თანე მიოუნტეს. 7. ირ შეი ხაზიი ვიმხორტით, ლივადეფე მიღუტეს, ირშეი ლივადის ვიქომტით. 8. გუბრე ვარტუ ესქი, ოღინე გუვრე ვარტუ, ჰაწი გუვრე გამახტუ დო ორთალუღი მეღუუ. 9. ძაბუნობა ეჩქინდუ დიდო, ა მუთუ დოდვიკონ... აწი კოლაი-კოლაი ვაილუნ. 10. მთელი ოინე გუვრე გოუმს, ესქიდენ ახიიში გუვრეთენ ირშეი ნოსტონი ტუ. 11. კაი ტუ, ირშეის ნოსტონი უღუტუ, ჰაწი მუთუს ნოსტონი ვაუღუნ.
12. ჰაქო არ სემთის ჩიჩეღი ტუ, ჰაწი ჩიჩეღითი ვადოსკიდუ. 13. გუბრექ ორთალუღი დოღუინუ, აწიშკულე გუბრე დაა იასაღი დიყუ. 14. სოთი გუბრე ბღაფა ვაივას. 15. ჰაწი ნა გამახტეს გუბრეფე, წკაითენ გოვუბუინათენ. 16. ჰაწი დაა სალიმი ვასენ, აწი ნოსტონეი ვასენ. 17. ჰამა ბეობა ჩქუნის დიდო ნოსტონი ტუ. 18. მციქა სიხინთი მიღუტეს 19. არ მოდვალუ არ წანას დომომძუტეს, 20. არ დოლოქუნუ არ წანას ჰომომჩუტეს. 21. ჰაწი ოშითანე დოლოქუნუ ქოჲენ, ოშითანე მოდვალუთი ქოჲენ, მურალი ორა ვაჲენ. 22. ემვაას ორა ქორტუ, აწი ირშეი ქოჲენ, ჰამა ნე გოხტიმუში ორა ჲენ, ნე ოჭკომუშ ორა ჲენ.
23. ორა ჰაშო იქთენ, ორთალუღი გოიწკერტი დო ახჩამი ჲენ, დოლუმჯუტუ, ორა წკაისთეი ულუნ. 24. ოინე არ ჰავთა ვაიჩოდეტუ, არ თუთა მუთუთე ვაიჩოდეტუ. 25. წანა მუთუთენ ვამულუტუ, მაკვიეტეს ბადეფე ბძიატითშკულე: 26. აუუ, ამ წანაშა სოლენ მოხტუია, აწი მა დოვიბი ჲეთმიშ ჲაშინდე. 27. ეშე ვიწკერტაში, აკონაი ორა ვადომაწონენ. 28. ორა წკაისთეი ულუნ. 29. მუთუსთი ნოსტონი ვა უღუნ. 30. ესქიდენ დიდო ნოსტონი ტუ ირშეი.
31. კოჩინობა ტუ... არქადაშეფე, კომშეფე მოქაჩეი ვორტით. 32. აწი კომშეფე აშო ვაჲენ, არქადაშეფე მითი ვაჲენ. 33. დუნია დიდო დიქთიუ. 34. თუთა თან აშო ჩხუ იყვეტუ, სეი გალე ვისტერტით. 35. ორთალუღი თანეი ტუ. 36. ესქიდენ თუთას თეს გალე ვისტერტით, ჰაწი თუთა ოწკედაშკულე, ვაგაძიენ. 37. აწი ნა თქუმენან, ბომბათენ მუთხაითენ, თუთათი ვაიძიენ, მჟუათი ვაიძიენ. 38. მჟუა ესქიდენ გემჩამტუ, მჟუას გოვულუტით, ვიჭვეტით, ჰამა დაჩხიი ვა ვიჭვეტით. 39. ჰაწი მჟუა ჰოგეგჩუი, ირთაა ფუფული დიყვენ, 40. დაჩხუისთეი ჭუფს ჰაწი. 41. დუნია დიდო დიქთიუუ.
4.2. ქვეყანა ძალიან შეიცვალა
1. ძველ დროს ყველაფერს გემო ჰქონდა. 2. დრო ძალიან კარგი იყო, მზე მზე იყო (= მზეობდა), ზამთარი ზამთარი იყო (= ზამთარი ზამთარს ჰგავდა), ზაფხული ზაფხული იყო. 3. ფეხშიშველი დავდიოდით, მაგრამ სურდო არ გვემართებოდა. 4. წვიმაც რომ მოსულიყო, [მაინც] ვცურავდით, ქვებში რაღაცებს შევინახავდით, ვცურავდით. 5. ახლა ფეხს დადგამ ერთ წუთს, მაშინვე ცხვირზე ჩამოგივა (= სურდო დაგემართება), გარემო შეიცვალა. 6. ძროხები გვყავდა, ორი-სამი ცალი გვყავდა. 7. ყველაფერი (= ყველაფერს) გამზადებული (მზას/ნატურალურს) ვჭამდით, მიწები გვქონდა, ყველაფერი მიწაზე ვაკეთებდით (= მოგვყავდა). 8. სასუქი არ იყო ძველად, ადრე სასუქი არ იყო, ახლა სასუქი გამოვიდა და ყველაფერი ჩაკვდა. 9. ავადმყოფობა გაჩნდა ბევრი, ერთი რამე რომ დაგედო (= დაგერგო)... ახლა ადვილი-ადვილი (= ადვილად/მარტივად) არ ამოდის. 10. ყველა ისევ სასუქი (= სასუქს) ეძებს, ძველად ბოსლის სასუქით (= ნაკელით) ყველაფერი გემრიელი იყო. 11. კარგი იყო, ყველაფერს გემო ჰქონდა, ახლა არაფერს გემო არ აქვს.
12. აქ ერთ მხარეს ყვავილი იყო, ახლა ყვავილიც აღარ დარჩა. 13. სასუქმა ყველაფერი მოკლა (= გაანადგურა), ამის შემდეგ სასუქი უფრო აკრძალული იქნა (= გახდა). 14. არსად სასუქის დაყრა არ იქნეს (= არ დაიყრება). 15. ახლა რომ გამოვიდნენ (= გამოვიდა) სასუქები (= სასუქი), წყლით (= წყალში) უნდა გავხსნათ. 16. ახლა უფრო ჯანსაღი უნდა გახდეს, ახლა გემრიელი უნდა იქნეს. 17. მაგრამ ბავშვობა ჩვენსაში (= ჩვენს ბავშვობაში) დიდად გემრიელი იყო. 18. ცოტა გაჭირვება გვქონდა. 19. ერთი ფეხსაცმელი ერთ წელს (= მთელი წელი) გვეცვა, 20. ერთი ტანსაცმელი ერთ წელს (= მთელი წელი) გვქონდა. 21. ახლა ასი ცალი ტანსაცმელი კი არის, ასი ცალი ფეხსაცმელიც არის, ცუდი დრო არ არის (= არ ჭირს). 22. მაშინ დრო იყო, ახლა ყველაფერი არის, მაგრამ არც სასიარულო დროა, არც ჭამის დრო არის.
23. დრო ასე ტრიალებს, ირგვლივ გაიხედავ და საღამო არის, დაღამდა, დრო წყალივით მიდის. 24. უწინ ერთი კვირა არ მთავრდებოდა, ერთი თვე ვერაფრით თავდებოდა. 25. წელი არაფრით გადიოდა, გვიკვირდა მოხუცები (= მოხუცებს) რომ ვხედავდით: 26. აუუ, ამ წლამდე საიდან (= როგორ) მოვიდაო, ახლა მე გავხდი სამოცდაათის 27. უკან რომ ვიხედები, ამდენი ხანი არ მგონია [თუა გასული]. 28. დრო წყალივით მიდის. 29. არაფერსაც გემო არ აქვს. 30. ძველად ძალიან გემრიელი იყო ყველაფერი.
31. კაცობა იყო... მეგობრები, მეზობლები ახლოს ვიყავით. 32. ახლა მეზობლები ასე არ არის, მეგობრები არავინ არ არის. 33. ქვეყანა ძალიან შეიცვალა. 34. მთვარე თან ისეთი მსხვილი (= დიდი /ნათელი) იყო, ღამე გარეთ ვთამაშობდით. 35. ირგვლივ განათებული იყო. 36. ძველად მთვარის შუქზე გარეთ ვთამაშობდით, ახლა მთვარეს რომ შეხედო, ვერ ნახავ. 37. ახლა რომ ამბობენ, ბომბით, რაღაცით [დედამიწას ანადგურებენ], მთვარეც არ ჩანს, მზეც არ ჩანს. 38. მზე ძველად გვარტყამდა (= მზის დაკვრას ვიღებდით), მზეში დავდიოდით, ვიწვოდით, მაგრამ ცეცხლით არ ვიწვოდით. 39. ახლა მზემ თუ დაგწვა, ყველგან წყლული ჩნდება, 40. ცეცხლივით წვავს ახლა. 41. დუნია ძალიან შეიცვალა.
4.2. dunia dido diktiu
1. dzvel dros ir sheis nost'oni ughut'u. 2. ora dido k'ai t'u, mzhua mzhuat'u, k'ishi k'ishi t'u, yazi yazi t'u. 3. k'uchkhet'et'eli kogulut'it, hama nezle va maghodet'es. 4. mch'imati mokht'uk'on, vimchvirt'it, kvalepes sheepe domshinakhup't'it, vimchvirt'it, 5. hh'i k'uchkhe hodobadzgi ar deik'es, henden chkhindis gigikht'ems, ortalughi diktiu. 6. pujepe miount'es, jur-sum tane miount'es. 7. ir shei khazii vimkhort'it, livadepe mighut'es, irshei livadis vikomt'it. 8. gubre vart'u eski, oghine guvre vart'u, hats'i guvre gamakht'u do ortalughi meghuu. 9. dzabunoba echkindu dido, a mutu dodvik'on... ats'i k'olai-k'olai vailun. 10. mteli oine guvre goums, eskiden akhiishi guvreten irshei nost'oni t'u. 11. k'ai t'u, irsheis nost'oni ughut'u, hats'i mutus nost'oni vaughun.
12. hako ar semtis chicheghi t'u, hats'i chicheghiti vadosk'idu. 13. gubrek ortalughi doghuinu, ats'ishk'ule gubre daa iasaghi diqu. 14. soti gubre bghapa vaivas. 15. ats'i na gamakht'es gubrepe, ts'k'aiten govubuinaten. 16. ats'i daa salimi vasen, hats'i nost'onei vasen. 17. hama beoba chkunis dido nost'oni t'u. 18. mtsika sikhinti mighut'es. 19. ar modvalu ar ts'anas domomdzut'es, 20. ar dolokunu ar ts'anas homomchut'es. 21. hats'i oshitane dolokunu koyen, oshitane modvaluti koyen, murali ora vayen. 22. emvaas ora kort'u, ats'i irshei koyen, hama ne gokht'imushi ora yen, ne och'k'omush ora yen.
23. ora asho ikten, ortalughi goits'k'ert'i do akhchami ჲen, dolumjut'u, ora ts'k'aistei ulun. 24. oine ar havta vaichodet'u, ar tuta mutute vaichodet'u. 25. ts'ana mututen vamulut'u, mak'viet'es badepe bdziat'itshk'ule: 26. auu, am ts'anasha solen mokht'uia, hats'i ma dovibi yetmish yashinde. 27. eshe vits'k'ert'ashi, ak'onai ora vadomats'onen. 28. ora ts'k'aistei ulun. 29. mutusti nost'oni va ughun. 30. eskiden dido nost'oni t'u irshei.
31. k'ochinoba t'u... arkadashepe, k'omshepe mokachei vort'it. 32. hats'i k'omshepe asho vayen, arkadashepe miti vayen. 33. dunia dido diktiu. 34. tuta tan asho chkhu iqvet'u, sei gale vist'ert'it. 35. ortalughi tanei t'u. 36. eskiden tutas tes gale vist'ert'it, hats'i tuta ots'k'edashk'ule, vagadzien. 37. hats'i na tkumenan, bombaten mutkhaiten, tutati vaidzien, mzhuati vaidzien. 38. mzhua eskiden gemchamt'u, mzhuas govulut'it, vich'vet'it, hama dachkhii va vich'vet'it. 39. hats'i mzhua hogegchui, irtaa pupuli diqven, 40. dachkhuistei ch'ups ats'i. 41. dunia dido diktiuu.
4.2. The country has changed greatly
1. Everything was good in old times. 2. Time was very good, the sun was the sun, winter was winter, summer was summer. 3. We walked barefoot, but we had never the flu. 4. When it rained, we swam, kept something under the stones.. 5. Now you put your feet on the ground for a minute, and instantly you have flu. The environment has changed, 6. We had a few cows. 7. We ate everything natura, we had lands, we did everything. 8. There was no fertilizer before. Now the fertilizer is used and everything is dying down. 9. Lots of diseases has emerged. When you plant something, it does not grow well. 10. It need fertilizer again, everything was tasty using dung fertilizer. 11. It was good, everything tasted good, now nothing tastes good.
12. Here on the one side there were flowers, now the flower is no longer left. 13. Fertilizer destroyed everything. After this fertilization became more forbidden. 14. Nowhere should be fertilized. 15. Now the new fertilizer should be mixed with water. 16. It should be healthier now, it should be tastier now. 17. But in our childhood everything had different taste. 18. We were living in poverty. 19. We wore one pair of shoes in one year, 20. We wore one garment in one year. 21. Now there are a hundred pieces of clothing, there are a hundred pairs of shoes, there is no time for hardship. 22. It was such time. Now everything is, but neither walking time, nor eating time is.
23. Time revolves around us – you look and evening falls. Time runs like water. 24. In old times one week didn’t end, one month didn’t end. 25. A year passed soon. We were surprised to see old people. 26. Wow, how soon sb reached to this age?! Now I'm seventy years old. 27. When I look back I cannot believe that so much time has passed. 28. It runs like water. 29. Nothing tastes good. 30. In old times everything was tasty.
31. It was humanity ... Friends, neighbors were close. 32. Now no neighbors are like that, no friends. 33. The country has changed greatly. 34. The moon was so bright that we played outside at night. 35. It was lit up all around. 36. In the old days we used to play outside in the moonlight, now you can't see the moon. 37. Now they say that with a bomb or something else, the moon is not visible, nor is the sun. 38. The sun stroke us, we walked in the sun, we got sunstroke but didn’t burn with fire. 39. Now if you get sunstroke, an ulcer appears everywhere, 40. It burns like fire now. 41. The environment has changed greatly.