დიდო ნოსერი კოჩი – ხასან ჰელიმიში
1.6. დიდო ნოსერი კოჩი – ხასან ჰელიმიში
1. ხასან ჰელიმიშის სტუდენტობის ვაქითიშენ ვიჩინოპტი. 2. ხასანი ჰელიმიშითი სტუდქალაქის სქიდუტუ. 3. ჩქინ, ფილოლოგეფეს, მიღუტეს ხუთბოილი დიდი შენობა. 4. იჲა სკიდუტუ მჯვე ჯურბოილი ფიცაის შენობას, ექ სკიდუტუ. 5. პირველი კურსის ვორტი, ხასან ჰელიმიში ნა დოვიჩინობი. 6. ეთი ჯუმადი ჩქიმიქ, მუხამედიქ, იჩინოპტუ, ემუს უჩქიტუ სოთხაი თინა სკიდუტუ. 7. თბილისიშა ნა გეხტუ, ჩქიმდა გოლამილუ სტუდქალაქის დო მიწუ-ქი: „აქ ჰელიმიში ხასანი სკიდუნ დო დოგოჩინაფაფა“. 8. ჯუმადიჩქიმიქ მემიყონუ დო დომოჩინაფუ. 9. ედო, ემუშკულე ბოინე გოიტი მუშიშა დო დიდო იაქინის ვორტი. 10. დიდო შეი მუშიშენ ვიგუი მა. 11. შემთხვევით დოვიჩინობი იჲა და კართა ახჩამის მუშა მეჲტი. 12. დიდო ვაქითის ვბღაღალაფტით. 13. ემ ორაფეს იჲა სოთი ვარ იჩალიშეპტუ. 14. დო დიდო მეჭირელი ზამანი უღუტუ. 15. ბაზი ქერე მან მეუშოლტი. 16. მენდაწკომილუ დიდო მსქვა კოჩი ტუ. 17. არ კუჩხე ვარ უღუტუ. 18. დელიკანლობას ლენინგრადის იკითხუპტუ ედო ტრამვაჲს ქჲუწულე დო არ კუჩხე ქანოტუხუ დო ბიგათენ გულუტუ. 19. მუშა ნა მეფტათი, ილლა არ ობიუ დომიბირტუ. 20. მუში ბირაფაფე რადიოთენ ობირაფაფტეს ჩქინი ქჲოის დო მან შეგნაფეჲ მიღუტუ მუში ბირაფაფე. 21. ემუშენი კართა ახჩამის ვობირაფაფტი. 22. მუში ბირაფაფე თითქმის მთელი ქომიჩქინ.
23. შილია ჩხოროს სუმონეჩდოშქვით წანას ნანამუში გეხთუ სტამბოლიშენ თიფლიზიშა. 24. მან იჲი ოხორჯათი ვბძირი. 25. დიდო მსქვა ოხორჯა რტუ. 26. თიმოთვალეი გუიტუ. 27. უჩა დოლოქუნუ დოლოქუნტუ. 28. ხესთი უჩა თათმანეფე მოძიტუ. 29. არ ნა მენდაწკედატი, არისტოკრატი ოხორჯა გაჩქინეტუ. 30. ლაზუჲ დო თურქული კაჲ უჩქიტუ. 31. ხასანის ნანას, ხასანი ნა სქიდუტუ, იჲა ოდა ვარ მოწონდუ. 32. დო ხასანის უწუ-ქი: „აქ მუყვა გინონ, ვიგზალათ ჩქინდა სტამბოლიშა“. 33. ხასანიქ უწუ-ქი: – მუ ზოპონ, ნანა, აჲა მთელი ოხოი ჩქიმი რენ, ქირა მეჩამერი მიღუ დო ანთეფე ვარ მემაშქვინენია“, – მცუდი უწუ. 34. მციქა ვაქითიში ნანამუში იგზალუ თურქიჲეშა დო მუქთი იდასინტუ. 35. ჰამა ჩქინი უქუმეთიქ უწუ-ქი: „სინ ექ ქოგჭოუფან დო ხაფისის ქომოლოგოხუნაფან“ დო ვარ ალუ. 36. ემუშკულე გიოჭკუ ოჩალიშუ ენვერ კელენჯეროღლიკალა. 37. დო ექ ჭაფტუ კუჩხეს მოდვალუფე. 38. ჯოხონტუ „ჩარუხი“ (= ქალის ფეხსაცმელი). 39. ჰამა აჲა მოდვალუ ქალამანი ვარტუ. 40. ჯოხო გიოძიტუ „ჩარუხი“, ამკათა კუჩხეს მოდვალუ ხასანიქ ჭაფტუ. 41. თურქჲეს ბაბამუშიშენ იგურელერეტუ. 42. კართა ახჩამის ენვერიქ ვითი მანათი ფარა მეჩაფტუ დო აშოფეთენ სქიდუტუ. 43. მციქა ფარა ნა ძირუ, ქოგიოჭკუ რესმეფეს ოხვენუ. 44. წოხლე რესმი ჰიჩ ვაუხვენუტუ დო ახჩამ-ახჩამის, ოჩალიჩუშენ ნა მოხთატუ, გიოჭკაფტუ რესმის ოხვენუ. 45. ენა ყვატუ რესმეფე, ოდა მუშის დარაბას გელოკიდაფტუ. 46. აშოთენ დიდო რესმეფე დოყუ. 47. მუშა ბაზიქერე მუიტეს სამხატვრო აკადემიას სტუდენტეფე, ნამუთხანეფეთი სტუდქალაქის სქიდუტეს. 48. ენთეფეს დიდო მოწონდეს მუში რესმეფე.
49. ოხატუშენ ბაშქა ლექსეფეთი ჭარუფტუ. 50. ენა ჭარატუ ლექსი, ჰემთი იბირტუ. 51. ამუშენითი მუში დიდო ლექსეფე იბირენ. 52. ემუქ ახალგაზრდობაში დიდო კაჲ ხორონაფტერენ, აჲა ლენინგრადის ნა ტუ, 53. ემ ვაქითიშკულე ვარ ახორონენტუ, არ კუჩხე ვარ უღუტუ. 54. იჲა დიდო ღნოსერი კოჩი ტუ. 55. ემუქ დიდო კაჲ გჲარეფეთი იქიფტუ. 56. ემუქ ოშუმუს დიდო ყოროფტუ, ენა შვატუ, ვარ იზარხოშეტუ. 57. გეხვამუ ირო ლაზურად ზოპონტუ.
1.6. ძალიან ნიჭიერი კაცი – ხასან ჰელიმიში
1. ხასან ჰელიმიშს სტუდენტობის დროიდან ვიცნობდი. 2. ხასან ჰელიმიშიც სტუდქალაქში ცხოვრობდა. 3. ჩვენ, ფილოლოგებს, გვქონდა ხუთსართულიანი დიდი შენობა. 4. იგი ცხოვრობდა ძველ ორსართულიან ფიცრის შენობაში, იქ ცხოვრობდა. 5. პირველი (= პირველ) კურსზე ვიყავი, ხასან ჰელიმიში რომ გავიცანი. 6. მას ბიძაჩემმა (= ბიძაჩემი), მუხამედმა (= მუხამედი), იცნობდა, მას (= მან) იცოდა, სადაც ის ცხოვრობდა. 7. თბილისში რომ ჩამოვიდა, ჩემთან გამოიარა სტუდქალაქში და მითხრა, რომ: “აქ ჰელიმიში ხასანი ცხოვრობს და გაგაცნობო”. 8. ბიძაჩემმა მიმიყვანა და გამაცნო. 9. ჰოდა, ამის შემდეგ ყოველთის დავდიოდი მასთან და ძალიან ახლოს ვიყავი. 10. ბევრი რამე მისგან ვისწავლე მე. 11. შემთხვევით გავიცანი იგი და ყოველ საღამოს მასთან მივდიოდი. 12. დიდხანს ვლაპარაკობდით. 13. იმ დროებში (= დროს) ის არსად მუშაობდა. 14. და დიდი გაჭირვებული პერიოდი ჰქონდა. 15. ზოგჯერ მე მივეშველებოდი. 16. შესახედავად ძალიან ლამაზი (= სიმპატიური) კაცი იყო. 17. [მას] ერთი ფეხი არ ჰქონდა. 18. ახალგაზრდობისას ლენინგრადში (= სანკტ-პეტერბურგში) სწავლობდა და ტრამვაის შეუვარდა და ერთი ფეხი მოტყდა, ჯოხით დადიოდა. 19. მასთან რომ მივიდოდი, აუცილებლად ერთი სიმღერა (= ერთ სიმღერას) მიმღერებდა. 20. მისი სიმღერები (= მის სიმღერებს) რადიოთი ამღერებდნენ ჩვენი (= ჩვენს) სოფელში და მე გაგონილი მქონდა მისი სიმღერები. 21. ამიტომ ყოველ საღამოს ვამღერებდი. 22. მისი სიმღერები თითქმის ყველა კი ვიცი.
23. ათას ცხრაას სამოცდაშვიდ წელს დედამისი ჩამოვიდა სტამბოლიდან თბილისში. 24. მე ის ქალიც ვნახე. 25. ძალიან ლამაზი ქალი იყო. 26. თავდახურული დადიოდა. 27. შავი ტანსაცმელი ეცვა. 28. ხელზეც შავი ხელთათმანები ეკეთა. 29. ერთი რომ შეგეხედათ, არისტოკრატი ქალი გეცოდინებოდა (= გეგონებოდა). 30. ლაზური და თურქული კარგი (= კარგად) იცოდა. 31. ხასანის დედას, ხასანი რომ ცხოვრობდა, ის ოთახი არ მოსწონდა. 32. და ხასანს უთხრა, რომ: “აქ რა გინდა, წავიდეთ ჩვენთან სტამბოლში”. 33. ხასანმა უთხრა, რომ: “რას ამბობ, დედა, ეს მთელი სახლი ჩემი არის, ქირაზე მიცემული მაქვს (= გაქირავებული მაქვს) და ამათ ვერ დავტოვებო”, − ტყუილი უთხრა. 34. ცოტა ხანში დედამისი წავიდა თურქეთში და თვითონაც [ხასანიც] უნდა წასულიყო. 35. მაგრამ ჩვენმა მთავრობამ უთხრა, რომ: “შენ იქ დაგიჭერენ და ციხეში ჩაგსვამენო” და ვერ წავიდა. 36. ამის შემდეგ დაიწყო მუშაობა ენვერ კელენჯეროღლისთან. 37. და იქ კერავდა ფეხსსაცმელები (= ფეხსაცმელებს). 38. ერქვა „ჩარუხი“. 39. მაგრამ ეს ფეხსაცმელი ქალამანი არ იყო. 40. სახელი ერქვა „ჩარუხი“, ასეთ ფეხსაცმელს ხასანმა (= ხასანი) კერავდა. 41. თურქეთში მამამისისაგან ისწავლა (= ესწავლა). 42. ყოველ საღამოს ენვერმა (= ენვერი) ათი მანეთი (= ათ მანეთს) ფულს აძლევდა და ამგვარად ცხოვრობდა. 43. ცოტა ფული რომ ნახა (= იშოვა), დაიწყო სურათების გაკეთება (= ხატვა). 44. ადრე სურათი არასოდეს გაუკეთებია და ღამ-ღამობით, სამსახურიდან რომ მოვიდოდა, იწყებდა სურათის გაკეთებას (= ხატვას). 45. როცა გააკეთებდა სურათები (= სურათებს), ოთახი თავის (= თავის ოთახში) კედელზე ჩამოკიდებდა. 46. ამგვარად ბევრი სურათი გააკეთა (= შექმნა, დახატა). 47. მასთან ზოგჯერ მოდიოდნენ სამხატვრო აკადემიის სტუდენტები, რომლებიც სტუდქალაქში ცხოვრობდნენ. 48. მათ ძალიან მოსწონდათ მისი სურათები.
49. ხატვის გარდა ლექსებსაც წერდა. 50. რომ დაწერდა ლექსი (= ლექსს), მერე [მას] მღეროდა. 51. ამიტომაც მისი ბევრი ლექსები (= ლექსი) იმღერება. 52. მან (= ის) ახალგაზრდობაში ძალიან კარგად ცეკვავდა, ის ლენინგრადში (= სანქტ-პეტერბურგში) რომ იყო, 53. იმ დროს მერე (= იმის შემდეგ) ვერ ცეკვავდა, ერთი ფეხი არ ჰქონდა. 54. ის ძალიან მცოდნე (= ნიჭიერი) კაცი იყო. 55. მან (= ის) ძალიან კარგი (= გემრიელ) საჭმელებსაც აკეთებდა. 56. მან (= მას) სმა ძალიან უყვარდა, რომ დალევდა არ თვრებოდა. 57. ლოცვა (= სადღეგრძელოს) ყოველთვის ლაზურად ამბობდა.
1.6. dido noseri k'ochi – khasan helimishi
1. khasan helimishis st'udent'obis vakitishen vichinop't'i. 2. khasani helimishiti st'udkalakis skidut'u. 3. chkin, pilologepes, mighut'es khutboili didi shenoba. 4. iya sk'idut'u mjve jurboili pitsais shenobas, ek sk'idut'u. 5. p'irveli k'ursis vort'i, khasan helimishi na dovichinobi. 6. eti jumadi chkimik, mukhamedik, ichinop't'u, emus uchkit'u sotkhai tina sk'idut'u. 7. tbilisisha na gekht'u, chkimda golamilu st'udkalakis do mits'u-ki: „ak helimishi khasani sk'idun do dogochinapapa”. 8. jumadichkimik memiqonu do domochinapu. 9. edo, emushk'ule boine goit'i mushisha do dido iakinis vort'i. 10. dido shei mushishen vigui ma. 11. shemtkhvevit dovichinobi iya da k'arta akhchamis musha meyt'i. 12. dido vakitis vbghaghalapt'it. 13. em orapes iya soti var ichalishep't'u. 14. do dido mech'ireli zamani ughut'u. 15. bazi kere man meusholt'i. 16. mendats'k'omilu dido mskva k'ochi t'u. 17. ar k'uchkhe var ughut'u. 18. delik'anlobas leningradis ik'itkhup't'u edo t'ramvays kyuts'ule do ar k'uchkhe kanot'ukhu do bigaten gulut'u. 19. musha na mept'ati, illa ar obiu domibirt'u. 20. mushi birapape radioten obirapapt'es chkini kyois do man shegnapey mighut'u mushi birapape. 21. emusheni k'arta akhchamis vobirapapt'i. 22. mushi birapape titkmis mteli komichkin.
23. shilia chkhoros sumonechdoshkvit ts'anas nanamushi gekhtu st'ambolishen tiplizisha. 24. man iyi okhorjati vbdziri. 25. dido mskva okhorja rt'u. 26. timotvalei guit'u. 27. ucha dolokunu dolokunt'u. 28. khesti ucha tatmanepe modzit'u. 29. ar na mendats'k'edat'i, arist'ok'rat'i okhorja gachkinet'u. 30. lazuy do turkuli k'ay uchkit'u. 31. khasanis nanas, khasani na skidut'u, iya oda var mots'ondu. 32. do khasanis uts'u-ki: „ak muqva ginon, vigzalat chkinda st'ambolisha”. 33. khasanik uts'u-ki: – mu zop'on, nana, aya mteli okhoi chkimi ren, kira mechameri mighu do antepe var memashkvinenia”, – mtsudi uts'u. 34. mtsika vakitishi nanamushi igzalu turkiyesha do mukti idasint'u. 35. hama chkini ukumetik uts'u-ki: „sin ek kogch'oupan do khapisis komologokhunapan” do var alu. 36. emushk'ule gioch'k'u ochalishu enver k'elenjeroghlik'ala. 37. do ek ch'apt'u k'uchkhes modvalupe. 38. jokhont'u „charukhi“ (= kalis pekhsatsmeli). 39. hama aya modvalu kalamani vart'u. 40. jokho giodzit'u „charukhi“, amk'ata k'uchkhes modvalu khasanik ch'apt'u. 41. Turkyes babamushishen igureleret'u. 42. k'arta akhchamis enverik viti manati para mechapt'u do ashopeten skidut'u. 43. mtsika para na dziru, kogioch'k'u resmepes okhvenu. 44. ts'okhle resmi hich vaukhvenut'u do akhcham-akhchamis, ochalichushen na mokhtat'u, gioch'k'apt'u resmis okhvenu. 45. ena qvat'u resmepe, oda mushis darabas gelok'idapt'u. 46. ashoten dido resmepe doqu. 47. musha bazikere muit'es samkhat'vro ak'ademias st'udent'epe, namutkhanepeti st'udkalakis skidut'es. 48. entepes dido mots'ondes mushi resmepe.
49. okhat'ushen bashka leksepeti ch'arupt'u. 50. ena ch'arat'u leksi, hemti ibirt'u. 51. amusheniti mushi dido leksepe ibiren. 52. emuk akhalgazrdobashi dido k'ay khoronapt'eren, aya leningradis na t'u, 53. em vakitishk'ule var akhoronent'u, ar k'uchkhe var ughut'u. 54. iya dido ghnoseri k'ochi t'u. 55. emuk dido k'ay gyarepeti ikipt'u. 56. emuk oshumus dido qoropt'u, ena shvat'u, var izarkhoshet'u. 57. gekhvamu iro lazurad zop'ont'u.
1.6. Talented man - Hasan Helimish
1. I have known hasan Helimish since my student years. 2. Hasan Helimis also lived in the dormitory. 3. We, the philologists, had a large five-story building. 4. He lived in the old two-story plank building. 5. When I was in the first course I was introduced Hasan Helimish. 6. My uncle Muhamed knew him and knew where he lived. 7. When he arrived in Tbilisi, he dropped in on me in the dormitory and told me: - Here Helimish Hasan lives and I’ll introduce him to you. 8. My uncle brought me and introduced him to me. 9. And after that I always visited him every month and we were very close. 10. I learned a lot from him. 11. I met him by accident and I visited him every evening. 12. We talked for a long time. 13. At that time he worked nowhere. 14. And he had a great hardship. 15. Sometimes I helped him. 16. He was a very handsome man. 17. He hadn’t one leg. 18. In youth, he studied in Leningrad and ran into a tram and broke one leg and walked with a stick. 19. When I came to him, he always sang me one song. 20. His songs were broadcasted on village radio. I knew his songs. 21. So I made him sing every evening. 22. I know almost all of his songs.
23. In 1967 his mother arrived from Istanbul to Tbilisi. 24. I also saw that woman. 25. She was a very beautiful woman. 26. She walked with head covered. 27. She was dressed in black cloth. 28. She also wore black gloves. 29. Looking at her, one should have thought that she was an aristocrat woman. 30. She Laz and Turkish knew well. 31. Hasan's mother did not like the room where Hasan lived. 32. And she said to Hasan: “What do you want here! Come with me to Istanbul”. 33. Hasan said: “What are you saying, mother?! This whole house is mine, I have rented and I cannot leave it”. He told a lie. 34. Shortly afterwards, his mother went to Turkey and he had to go there himself. 35. But our government said that: “You will be arrested and put in prison”. And he could not go. 36. After that, he started working with Enver Kelenjerogli. 37. And there he made shoes. 38. It was called "Charukhi". 39. But this shoe wasn’t bast shoe. 40. It was called "Charukhi", Hasan made such shoes. 41. He learned it from his father in Turkey. 42. Every evening, Enver gave ten roubles, and so he lived. 43. When he had little money, he began to draw pictures. 44. He had never drown a picture before, and when he came home from work in the evenings he began to create the picture. 45. When he created picture he hung it on the wall of his room. 46. Thus he drew many pictures. 47. Occasionally students of the Academy of Arts, who lived in the dormitory came to him. 48. They liked his pictures very much.
49. He created verses in addition to drawing. 50. When he created a verse then he sang it.
51. That is why his many verses are sung. 52. He danced very well in his youth when he was in Leningrad. 53. Then he could not dance, he had not one leg. 54. He was a very talented man. 55. He also made delicious food. 56. He loved drinking so much that when he drank he didn’t get drunk. 57. He toasted in Laz.