ხალხური ნათქვამები

1.9. ბუჲუღი ოჭიმოშუ / buyughi ots’imoshu/ „ულვაშის გრეხა“ (= უსაქმოდ ყოფნა)

      კატა ნდღას ბუჲუღი ჭიმოშუმს, ჰაშო სქიდუნ [არქ.]

      k’at’a ndghas buჲughi ch’imoshums, hasho skidun [ark.]

      ყოველი დღეს ულვაში (= ულვაშს) იგრეხს, ასე ცხოვრობს.

      ყოველდღე უსაქმოდ არის,  ასე ცხოვრობს.

1.8.  ბოზობიჭი /bozobich’i / „გოგობიჭა“ (= ქალაჩუნა, მხდალი)

       ბერე ბოზობიჭი ჯუმადებე ნა უჲონუტუ, ჰენთეფე-თი ედგითეს [ვიწ.]

       bere bozobich’i jumadebe na uyonut’u, hentepe-ti edgites [vits’.]

       „ბიჭი (= ბიჭს)  გოგობიჭა ბიძები  რომ ჰყავდა, ისინიც ადგნენ“.

       ბიჭს ქალაჩუნა ბიძები რომ ჰყავდა, ისინიც წამოდგნენ ფეხზე.

1.7.  ბედიკორერი /bedi koreri/ „ბედშეკრული“ (= უიღბლო)

       – ჰე, ბოზო ჩქიმი, მუ პა?! –  სი ბედიკორერი ყოფერე [ვიწ.]

       – he, bozo chkimi, mu p’a?! –  si bedik’oreri qopere [vits’.]

       – ეჰ, ჩვილი ჩემი, რა ვქნა?! – შენ ბედშეკრული ყოფილხარ.

      –  ეჰ, ჩემო შვილო, რა ვქნა?! – შენ უიღბლო ყოფილხარ.

1.6.  ბედიგოჭვერი / bedigoch’veri / ბედდამწვარი (= უიღბლო, უბედო)

       ჰელიმიში დიდო ნოსერი კოჩი ტუ, ამა ბედიგოჭვერითი ტუ [ხოფ.]

          helimishi dido noseri k’ochi t’u, ama bedigoch’veriti t’u [khop.]

          ჰელიმიში ძალიან ჭკვიანი კაცი იყო, მაგრამ ბედდამწვარიც იყო.

       ჰელიმიში დიდად ჭკვიანი კაცი იყო, მაგრამ უბედოც იყო.

1.5.   არ ხეთე ოჭანდინუ /ar khete och’andinu / „ცალი ხელით მოწვევა, დაპატიჟება“

            (= უგულოდ, ცალყბად მოწვევა, დაპატიჟება)

            დაამთიე მუშიქ სიჯას არ ხეთე  უჭანდეფს  [ჩხალ.]

            daamtie mushik sijas ar khete  uch’andeps  [chkhal.]

           „დედამთილი თავისმა (= სიდედრმა თავისმა) სიძეს ერთი ხელით იწვევს“.

            თავისი სიდედრი სიძეს ცალყბად ეპატიჟება.

1.4.   არ ხეთე ოჩუმუ /ar khete ochumu / „ცალი ხელით ლოდინი“  (= უგულოდ, ცალყბად)

        – სქანი არ ხეთე ოჩუმუ დიდო კაი ვა ჲენ-მა, –  ვუწვი [ხოფ.]

        – skani ar khete ochumu dido k’ai va en-ma,  –  vuts’vi [khop.]

        – „შენი ცალი ხელით ლოდინი დიდად კარგი არ არის-მეთქი, – ვუთხარი“.

       –  შენი უგულოდ ლოდინი ძალიან კარგი არ არის-მეთქი, – ვუთხარი.

1.3.   არ გზაში /ar gzashi / „ერთი გზის“ (= გონება სუსტი, ჭკუანაკლული)

            შკუ ვორსი მიშკუნან, არ გზაში მი ონ [ათინ.]

            sk’u vorsi mishk’unan, ar gzashi mi on [atin.]

        „ჩვენ კარგი (= კარგად) ვიცით, ერთი გზის ვინ არის“.

    ჩვენ კარგად ვიცით, ვინ არის გონებასუსტი.

1.2.   ამბაი ოყოფინუ / ambai  oqopinu/ „ამბის ყოლა/ქონა“  (= ცოდნა,  გაგება)

       – დუდიკვათაშენ მუთუ ამბარი ვა გიღუნან? –  ბკითხი  [ხოფ.]

       – dudik’vatashen mutu ambari va gighunan? –  bk’itkhi [khop.]

       – „დუდიკვათაზე არაფერი  ამბავი არ გაქვთ?  – ვკითხე“.

       – დუდიკვათაზე  არაფერი არ იცით? –  ვკითხე.

1.1. ადიმი ეჭოფინუ / adimi ech’opinu /  „ნაბიჯის აღება“  (= დაჩქარება)

ჲავაში ადიმითენ მუიტუ ბიჭეფე, ადიმი ეჭოფით-მა, –  დობუჯოხი  [არქ.]

yavashi adimiten muit’u bich’epe, adimi ech’opit-ma, –  dobujokhi  [ark.]

  „ნელი ნაბიჯით მოდიოდნენ ბიჭები, ნაბიჯი აიღეთ-მეთქი, –  დავუძახე“.

   ნელი ნაბიჯით მოდიოდნენ ბიჭები, დაუჩქარეთ-მეთქი, –  დავუძახე.