ბაბაჩქიმი – მუჰამედ ვანილიში

1.9.მამაჩემი – მუჰამედ ვანილიში 1. მამაჩემი დაიბადა სარფში ათას ცხრაას რვა წელს. 2. მამამ წერა-კითხვა დაიწყო თურქეთში, ხოფაში. 3. იქაურობაში (= იქ) დაამთავრა საშუალო სკოლა. 4. ის (= იმ) სკოლას თურქებმა (= თურქები) უწოდებნდნენ რუშთიეს. 5. შემდეგ, საზღვარი რომ დაიკეტა, ბაბუაჩემმა მამაჩემი გადმოიყვანა ბათუმში. 6. მამამ (= მამას) დამთავრებული ჰქონდა ქუთაისის პედინსტიტუტის ფილოლოგიის ფაკულტეტი. 7. ის ნამდვილი ლაზი მშრომელი კაცი (= ადამიანი) იყო. 8. ძალიან ყვარობდა თავისი (= თავის) ხალხს. 9. საბჭოთა დროს, ბევრი ლაზები (= ლაზი), რომლებსაც, რომ თურქეთის პასპორტი და გვარებიც თურქული ჰქონდათ, ესენი, ყველა, შუა აზიაში და ციმბირში გაუშვეს (= გადაასახლეს). 10. მამა სოფელ და სოფელ დადიოდა და ეს (= ამ) ხალხის ლაზურ გვარებს კრებდა (= აგროვებდა). 11. ამტკიცებდა ამათ ლაზობა (= ლაზობას), განცხადება (= განცხადებას) წერდა (= აგზავნიდა) მოსკოვში ლავრენტი ბერიასთან და ისინი, ნახევარი, თავიანთ სახლში დააბრუნებინა [მუჰამედ ვანილიშის მიერ 1944 წელს გაგზავნილი წერილის საფუძველზე განხორციელდა შუა აზიაში გადასახლებული ლაზების რეპატრიაცია. ნ.ა]. 12. ლავრენტი ბერიას კარგად იცნობდა, მეგობრობა (= მეგობრობას) აკეთებდნენ (= მეგობრობდნენ). 13. თავისი ახლობლობით უკეთებდა თავის ხალხს კარგობას (= კარგ საქმეს). 14. თურქული, რუსული რომ კარგად იცოდა, ამიტომ თარჯიმნობა აკეთებდა (= თარგმნიდა), არაბულიც კარგად იცოდა. 15. ათას ცხრას სამოცდათორმეტი წლის შემდეგ, საბჭოეთიდან თურქეთში თავიანთ ნათესავებთან ბევრი ხალხი წავიდა. 16. ამათი (= ამათ) წასასვლელი (= წასასვლელ) წერილები (= წერილებს) და ვიზები (= ვიზებს) მამამ (= მამა) აწესრიგებდა და უგზავნიდა მათ თურქეთში. 17. იმ დროს მუშაობდა ყველა რელიგიის საქმეთა ზედამხედველად (= რწმუნებულად). 18. მამა მოკოვსა და თბილისში დიდი საქმეებისთვის ხშირად დადიოდა. 19. მამაჩემმა ჩვენი საქართველოს პატრიარქის ილია მეორეს დადგომას (= აღსაყდრებას) ხელი მოაწერა. 20. ჩვენი (= ჩვენს) პატრიარქს, ილია მეორეს მამას კარგი (= კარგმა) დახასიათებამ (= რეკომენდაციამ) გზა გაუხსნა საქართველოს კათოლიკოს – პატრიარქად დასადგომად (=აღსასაყდრელად). 21. ამის გამო მამამ (= მამას) პატრიარქთან კარგი ურთიერთობა ჰქონდა. 22. ბაბუაჩემი მოლა იყო, მამა ათეისტი იყო, მეც ათეისტი ვიყავი, ბოლოს ქრისტიანობა მივიღე. 23. ჩემი შვილები პატრიარქმა მონათლა. 24. მამა ძალიან გონიერი კაცი იყო. 25. მან ალი თანდილავასთან ერთად დაწერა წიგნი – ლაზეთი, ლაზების ისტორია. 26. იმ დროს არნ. ჩიქობავა, სიმონ ჯანაშია, სერგი მაკალათია გაიცნო. 27. ჩვენი ოჯახის დიდი მეგობრები იყვნენ. 28. სიმონ ჯანაშიას მიწერილი (= წარწერით) წიგნი, ახლაც შენახული მაქვს. 29. მამამ (= მამა) წერდა მოთხრობები (= მოთხრობებს), პიესები (= პიესებს). 30. თურქეთთან საზღვარი რომ გაიხსნა, მამამ (= მამა) ერთხელ თურქეთშიც წავიდა და თავისი ნათესავები ნახა. 31. სტამბოლშიც წავიდა. 32. მამამ (= მამა) სარფში, სოფელი თავისი (= თავის სოფელში) გარდაიცვალა.

1.9. babachkimi – muhamed vanilishi 1. babachkimi dibadu sarpis shilia chkhovros vruo ts'anas. 2. babak och'aru-ok'itkhu gyoch'k'u turkyes, khopas. 3. ekonashi dochodinu orta mektebi. 4. ia sk'olas turkepek uts'umet'es rusht'ie. 5. ok'ule, sinoy na dink'ilu, p'ap'ulik babachkimi kamuk'iqonu batumisha. 6. babak mchodineri ughut'u kutaisis p'edinst'it'ut'ishi pilologiashi pak'ult'et'i. 7. ia doghu lazi medulჲe k'ochi t'u. 8. dido qoropt'u mushi miletis. 9. sovietishi oras, dido lazepe, namtepes, na turkჲeshi p'asp'ort'i do gvarepeti turkuli ughut'es, entepe, mteli, orta aziasha do sibiriasha minduchkves. 10. babak kჲoi do kჲoi guit'u do ai amk'ata lazepeshi lazui gvarepe k'oobupt'u. 11. amt'k'itsep't'u entepeshi lazoba, gantskhadeba ch'aupt'u mosk'ovasha lavrent'i beriasha do entepe, geri, muntepes okhoisha kogninap't'u. 12. lavrent'i berias k'ai ichinop't'u, arkadashoba ikipt'es. 13. emus k'ai ikipt'u mushi miletisho. 14. turkuli, rusuli na k'ai uchkit'usheni, tarjimanoba ikipt'u, arabjati k'ai uchkit'u. 15. shilia chkhorosh sumonechdovitozhur ts'anash k'ule, sovietishen turkiesha muntepeshi ak'rabapesha dido mileti ides. 16. antepeshi okhtimushi kart'alepe do vizape babak khazirupt'u do unjghonupt'u entepes turkჲesha. 17. em oras ichalishep't'u mteli religiashi gemts'k'omilu. 18. baba mosk'ova do t'pilisisha didi dulჲasheni dido guit'u. 19. babachkimik chkini sakortuoshi p'at'riarkis ilia meoreshi gedginus khe moch'au. 20. chkini p'at'riarkis, ilia meores babashi k'ai dakhasiatebak gza gunts'k'u gurjist'anishi k'atolik'os-p'at'riarkishi gedginu. 21. emusheni babak p'at'riarkik'ala k'ai urtiertoba ughut'u. 22. p'ap'ulichkimi khoja t'u, baba ateist'i rt'u, manti ateist'i vort'i, uk'achkhe krist'ianoba mivighe. 23. chemi shvilebi p'at'riarkma monatla. 24. baba dido noseri k'ochi t'u. 25. emuk ali tandilavak'ala doch'aru kitabi – lazeti, lazepeshi ist'oria. 26. em oras arn. chikobava, simon janashia, sergi mak'alatia ichinu. 27. chkini ojakhishi didi manebrepe t'es. 28. simon janashiashi noch'are mektubi, ats'iti shenakhei mighun. 29. babak ch'aup't'u motkhrobebi, p'iesepe. 30. turkiek'ala sinoi na gints'k'u, babak arpa turkieshati mendakhtu do mushi ak'rabape kodziu. 31. st'ambolishe k'ada mendakhtu. 32. babak sarpis, kyoi mushis, doghuu.

1.9. My father Muhamed Vanilishi 1. My father was born in Sarpi village in 1908. 2. My father started reading and writing in Turkey, in Hopa. 3. He graduated from high school there. 4. Turks called that school Rushtie . 5. Then, when the border was closed, my grandfather took my father to Batumi. 6. The father graduated from the faculty of philology of Kutaisi Pedagogical Institute. 7. He was a real Laz man, working man. 8. He loved his people very much. 9. During the Soviet period, many Lazes, who had Turkish passports and Turkish surnames, were exiled to Central Asia and Siberia . 10. My father went from village to village and collected the Laz surnames of this people. 11. He asserted that they were Lazes. He sent a statement to Lavrenti Beria in Moscow and half of them returned to their home [the repatriation of the Lazes exiled to Central Asia was carried on the basis of the letter sent in 1944. – N.A.]. 12. He knew Lavrenti Beria well and they were friends. 13. He used this friendship for his people’s benefit. 14. He knew Turkish and Russian well, he used to be interpreter. 15. After 1972, many people left the Soviet Union and went to their relatives in Turkey. 16. My father arranged their letters and visas and sent them to Turkey. 17. At that time, he He was the head of the office of the council of religious affairs. 18. Father often went to Moscow and Tbilisi for some affairs. 19. My father signed the enthronement of our Patriarch Ilia II. 20. The father’s good recommendation on our Patriarch, opened the way for Ilia II to be enthroned as the Catholic Patriarch of Georgia. 21. Because of this, the father had a good relationship with the Patriarch. 22. My grandfather was a mullah, my father was an atheist, I was also an atheist, then I became a Christian. 23. Our Patriarch baptized me. 24. Father was a very smart man. 25. He wrote a book together with Ali Tandilava –Lazeti, the history of Laz people. 26. At that time he met Arn. Chikobava, Simon Janashia, Sergi Makalatia. 27. They were great friends of our family. 28. I still keep the Simon Janashia’s book with his autograph. 29. My father wrote stories, plays. 30. When the border with Turkey was opened, once the father went to Turkey and visited his relatives. 31. He also went to Istanbul. 32. My father died in Sarpi, in his village.