ლაზური ნწოფულაფე

3.2. ლაზური სასწავლებლები 1. კომუნისტებმა ლაზური სასწავლებლები, ანუ სკოლები გაგვიხსნეს სარფში, შუბარასა და ოჩამჩირეში. 2. არ მახსოვს ახლა, მაგრამ თორმეტი სკოლა, ანუ სასწავლებელი კი იყო ლაზური და აქ ლაზებს ორ წელს (= ორი წელი) ლაზური (= ლაზურს) ასწავლიდნენ. 3. მერე ან რუსული, ან ქართული სკოლა იქნებოდა, მაგრამ ორი კლასი ლაზური იყო. 4. აი, დედაჩემმა ორი კლასი ლაზური დაამთავრა, მამაჩემმაც ისწავლა, მაგრამ მამაჩემი სწავლის კაცი არ იყო და არ დადიოდა სკოლაში. 5. ისკენდერის (= ისქენდერ წითაშის) “ანბანის წიგნი” (= ლაზური ანბანი) რომ ჰქვია, დაწერა. 6. ისკენდერის ანბანით ასწავლიდნენ და კითხულობდნენ. 7. ასე, თორმეტი სკოლა იყოო, – ამბობენ. 8. მე არ მინახავს, ვერ ვიტყვი, მაგრამ, მერე, როდესაც ოცდაჩვიდმეტის შემდეგ დაიწყო რეპრესიები ვიღაცები, ბევრი დაიჭირეს, დახოცეს. 9. ლაზების შიგნით (= ლაზებს შორის) როგორც გითხარით, ვინც ცოტათი მოზრდილი იყო, თურქეთში გააგზავნეს და იქ დახოცეს [სტალინის დავალებით]. 10. ახლა ჩვენი გაგზავნილებიდან, შუბარადან, ყველაზე უფროსი წლოვანებით მამაჩემი იყო. 11. მამაჩემი ოცდასამი წლის იყო, შემდეგ, იქ სხვა ლაზებიც ვნახე ორმოცი წლის, ოცდაათი წლის, მაგრამ ბევრი არ იყო. 12. იმიტომ რომ წლები (= ასაკი) რომ ჰქონდა კაცი (= კაცს) ოცდაჩვიდმეტ რვა-ცხრაში (= 37-ში, 38-ში, 39-ში) ესენი შეკრიბეს და მოკლეს (= დახოცეს).

3.2. lazuri nts'opulape 1. k'omunist'epek lazui nts'opulape anu sk'olape gomints'k'es sarpis, shubaras do ochamchires. 2. vamshuns ats'i, hama vitozhur sk'ola anu nts'opula kort'u lazui do hak lazepes zhur ts'anas lazui oguamt'es. 3. ok'ule ia rusuli, ia kartuli sk'ola ivet'u, hama zhur k'lasi lazui t'u. 4. ai, nanachkimik zhur k'lasi lazui ochodinu, babachkimikti ik'itkhu, hama babachkimi ok'itkhushi k'ochi vart'u do vaulut'u sk'olasha. 5. isk'anderish “svarape kitab” (= lazuri alboni) na jokhons, doch'au. 6. isk'enderishi svarapeten oguapt'es do ik'itkhomt'es. 7. asho, vit'ozhur sk'ola t'ua, – zop'onan. 8. ma vamidziun, vamatkven, hama ok'ule mundesti echdovit'ishk'ule gech'k'u rep'resiepe, mutkhanepe, didope och'opes do doiles. 9. lazepes dolokhe na gits'vistei, mintkhati mtsika mordei t'u, turkiesha mendochkves ek doiles. 10. ats'i chkun mjghoneshshi, shubarashen, iishen didi ts'anapeten babachkimi t'u. 11. babachkimi echdosum ts'anei t'u, ok'ule hek, chkva lazepeti bdzii zhurech ts'anei, echdovit ts'anei, hama dido vart'u, 12. emusheni-ki ts'anape na ughut'u k'ochi echdovit'oshkit ovro-chkhovros antepe dok'oobes do doiles.

3.2. Laz schools 1. Communists opened Laz schools for us in Sarpi, Shubara and Ochamchire. 2. I don't remember now, but there were twelve Laz schools, and Lazes were taught here Laz for two years. 3. Then classes were in Russian or Georgian, but two classes were Laz. 4. Here, my mother finished two classes in Laz, my father also studied, but my father was not a man of learning and did not go to school. 5. Iskender [Tsitashi] wrote "Alphabet Book". 6. They taught and read with Iskender's alphabet. 7. There were twelve such schools, they say. 8. I didn't see them, I can't say, but then, when repressions started after thirty-seven, some people were arrested and killed. 9. Among the Lazes, as I told you, those who were a little older were sent to Turkey and killed there. 10. My father was the oldest among them who had been sent from Shubara. 11. My father was twenty-three years old, then I saw other Laz people there, forty, thirty years old, but there were not many. 12. And those who were older in 38, 39, they gathered them together and killed them.